L’onn 1500 è l’urs sa derasà en Svizra. Il 1885 ha vivì ina populaziun da var 30 urs en la regiun dal Pass dal Furn. Il 1904 suenter che 2 chaschaders grischuns han sajettà in urs cun ses pitschen, n’han ins 101 onns betg pli vis in. Ina curta cronica.
L'onn 2010: L’urs è returnà en il Grischun. El va per ils guauds enturn en tschertga dad insatge da mangiar. Pudì tiers ha el er intginas nursas. Chapaivel che quai na plascha insumma betg als purs. Nus giain a la tschertga dal grond animal stgarpant.
L'onn 2012: La famiglia Albertin viva a Ramosch en l'Engiadina Bassa. Dapi curt han els in giast en la vischinanza. L’urs M13 visita adina puspè las vischnancas da l’Engiadina Bassa. Ma co van els enturn cun il fatg ch’in urs da tala grondezza va per las pitgognas en lur vischinanza? Han els tema? U han els forsa plaschair d’in giast uschè spezial?
L'onn 2013: L’urs M13 è vegnì sajettà ils 19 da favrer 2013 en la Val Poschiavo. El valeva sco urs da risico. El n'aveva betg fatg mal ad umans ma el è adina vegnì pli datiers als vitgs. El ha dentant fatg problems ed è rut en chasas, fatg donns e stgarpà nursas.
L'onn 2014: Il matg 2014 han ins vis in urs en l'Engiadina. L’urs M25 ha be fatg ina curta visita ed è lura puspè turnà enavos en l'Italia.
In sguard enavos en il temp da l'urs en il Grischun.
L'onn 1904: L'emprim da settember 1904 schluppettan ils dus chatschaders Jon Sarott Bischoff e Padruot Fried en la Val S-charl al pe dal Piz Pisoc l’ultim Urs en il chantun Grischun. Els eran erox pertge l'urs valeva da gliez temp sco bestia fitg malsegira.
Il return da l'urs en il Grischun
L'onn 2005: Suenter 101 onns vegn puspè observà in urs en il Grischun. Ils 26 da zercladur 2005 sa mussa JJ2 ch'è plitost enconuschents sco "Lumpaz" sin il Pass dal Fuorn. In urs giuven da 20 mais.
Il Lumpaz è sparì
L'onn 2005: Ils 29 da settember vegn il Lumpaz vis per l’ultima giada. Sut Strada en l'Engiadina bassa. Davent da lura es el sparì. Probablamain es el vegnì schluppettà senza lubientscha.
Classificaziun dals urs
L'onn 2006: Ils 25 da zercladur 2006 preschenta la confederaziun svizra trais categorias d'urs. L'urs discret, l'urs da problem e sco ultim l'urs da risico. L'urs da risico pudess attatgar u mazzar umans. El vegn perquai schluppettà.
Puspè urs, mo quella gia en dus
L'onn 2007: Ils 3 ed ils 15 da zercladur 2007 turna l'urs per ina ulteriura giada en il Grischun. Ils mezs frars JJ3 e MJ4 vegnan el sid dal Grischun sur ils cunfins. Tuts dus han il medem bab sco il "Lumpaz", il Joze.
JJ3 fa problems
L'onn 2007: Durant ch'il MJ4 resta discrets en il territori enturn Zernez ed il Pass dal Fuorn, procura il JJ3 per problems. Pliras giadas ès el vegnì en abitadis ed ha uschia pers la tema dals umans. Ils 12 d'avust 2007 vegn el piglià ed equipà cun dus emetturs da GPS.
JJ3 vegn spaventà
L'onn 2007: L'october vegn il JJ3 spaventà cun ballins da gumma or da la vischnanca da Lai nua ch'el aveva fufragnà en chanasters da merda. Il MJ4 tegn anc adina distanza d'abitadis.
La sien d'enviern na gida nagut
Il mars 2008, curt suenter la sien d'enviern turna il JJ3 en la Val d'Alvra en territori abità e spoglia chanasters da merda. Curt pli tard vegn el classifitgà sco urs da risico.
La fin da JJ3
L'onn 2008: Ils 14 d' Avrigl vegn il JJ3 sajettà en il territori enturn Savognin. El era daventà in memia grond risico per ils umans.
Nunspetgadamain in urs sin 150 meters
L'onn 2010: Ils 17 da zercladur 2010 vesa in policist chantunal in urs en la val Müstair. Quai sin ina distanza da mo 150 meters. I n’è betg cler da tge urs ch’i sa tracta. Pacs dis pli tard vegn l’urs vis da purs en l'Alp Laisch a Tarasp. Ins ha chattà pail, quel dovr'ins per identifitgar l'animal che vegn dal Tirol dal Sid; il resultat hajan ins però pir en circa duas emnas.
L’urs nunenconuschent fa inimis
La notg dals 22 sin ils 23 da zercladur scarpa l'urs nunenconuschent pliras nursas en la Val Plavna sin il territori da Tarasp. Il medem urs ch'è da preschent en il Grischun, ha era stgarpà 7 nursas a Trafoi en il Tirol dal Sid ed al Pèz Minschuns. Be perquai ch'el ha stgarpà nursas, saja quai memia baud da discurrer d'in urs da problems, di Hannes Jenny dal l'Uffizi da chatscha e pestga Grischun.
Per survegnir ulteriuras infurmaziuns sur da l’urs pon ins prender intgins pails da l’urs e far in test da DNA en in labor. Nus declerain tge che la DNA è insumma.