Ils dus cussegliers en uffizi, Marcus Caduff e Peter Peyer, vegnan reelegids. Martin Bühler da la PLD è sin plazza trais e tranter Camelia Maissen, Roman Hug e Jon Domenic Parolini datti in cumbat piz a cup. Uschia pon ins resumar ils resultats da la retschertga che l'institut Sotomo ha fatg per RTR e la Somedia. Valentin Schmed, manader da l'actualitad tar RTR valitescha.
Valentin Schmed, tge è stada per tai la pli gronda surpraisa da la retschertga?
Propi LA gronda surpraisa n'ha la retschertga betg purtà tenor mai. Dentant datti inqual resultat ch'jau hai guardà duas giadas sisur, e sun stà almain in zic surstà.
E tgenins èn lura quests resultats ch'han almain fatg surstar in zic?
Per Marcus Caduff e Peter Peyer avess jau spetgà in pli grond avantatg sin ils ulteriurs candidats. Els èn stads las figuras politicas en il temp da corona, han survegnì bler laud per lur lavur, in'enorma preschientscha e tuttina n'è lur avantatg sin tschels candidats che vulan pir far il pass en la regenza betg fitg grond. U che la pandemia è passada ed in zic emblidada, u ch'i dat tuttina dapli votantas e votants ch'èn critics envers la lavur da la regenza grischuna durant la pandemia.
Vegnì enconuschent tras la pandemia è dentant Martin Bühler, il candidat dals liberaldemocrats, ch'è tenor retschertga sin plazza trais.
Per mai è quai stà ina da las grondas dumondas: Nua sa tschenta Martin Bühler? Sin il palc da la politica chantunala in noviz, vegnì enconuschent sco schef dal stab da crisa durant corona e sco i para han Grischunas e Grischuns er percepì el sco persuna cumpetenta, era per in sez en la regenza grischuna.
El survegn vuschs cunzunt da ses electurs e sias electuras da la PLD, dentant er dals electurs e las electuras da tschellas partidas. Quest exempel è in zic ina cuntradicziun da quai ch'jau hai ditg avant. Corona na para tuttina betg d'esser ì en emblidanza e sia lavur vegn onurada uss.
En la rangaziun suondan Carmelia Maissen, Roman Hug e Jon Domenic Parolini. Las differenzas tranter els èn dentant fitg pitschnas, uschia che tut è anc avert.
Jon Domenic Parolini sin plazza 6, sto pia tremblar, quai malgrà ch'el è schon duas periodas en la regenza. Per mai betg exnum in signal envers el, mabain envers la partida, la nova Allianza dal Center. Votantas e votants mettan probabel en dumonda sch'els vulan ina regenza cun ina partida ch'ha la maioritad e Parolini pudess esser l'unfrenda.
El è en concurrenza cun sia collega da partida Carmelia Maissen. E tge che dat en egl è che Maissen survegn relativamain bleras vuschs d'electuras ed electurs da la sanestra e dals Verdliberals. Per l'ina è Maissen plitost da l'ala sanestra dal center e per l'autra è il giavisch d'avair ina dunna en la regenza pli grond da vart sanestra che da vart dretga. E tge che dat er en egl: la candidata ed il candidat da l'anteriura Partida cristiandemocratica survegnan dapli sustegn ch'il candidat da l'anteriura Partida burgaisdemocratica – er sch'els èn uss alliads. Ed anc in terz punct che dat en egl: tant Parolini sco er Maissen fan strusch vuschs tar electuras ed electurs da la Partida populara.
Per restar tar la PPS e ses candidat Roman Hug: da tut ils candidats ha lez il pli grond sustegn en l'atgna partida. 97 da 100 electuras ed electurs da la PPS dattan la vusch a Hug. Qua regia unitad aifer la partida.
Persuenter èn ils electurs e las electuras da la PPS fitg spargnus cun vuschs ad auters candidats. Sper il num da Roman Hug mettan els forsa anc il num da Martin Bühler sin il cedel da votar. E lura èsi a fin cun il sustegn per auters. Quai mussa er che la partida vesa tut tschels candidats e candidatas sco concurrents per Hug ed uschia èn els precauts cun reparter vuschs.
Ina cursa stretga per la regenza. Interessant vegnan dentant era las elecziuns per il parlament grischun, il Cussegl grond. Nus avain udì, las partidas dal pol vegnan a profitar dal nov sistem d'eleger, il center vegn a perder. Quai è stà da spetgar?
Per mai n'èn quests resultats betg ina surpraisa. Quellas partidas èn il mument sutrepreschentadas en il parlament grischun e quai è gea la finamira dal proporz, che las forzas en il parlament correspundian a las forzas da votantas e votants.
Sche nus prendain sco indicatur las davosas elecziuns dal Cussegl naziunal dal 2019, lura ha per exempel la PPS fatg quasi 30% da las vuschs en Grischun. Tenor la retschertga vegn ella ussa er en il Cussegl grond sin 26%. U ils liberaldemocrats, ch'han fatg il 2019 var 14% da las vuschs, vegnissan en il Cussegl grond sin 17%, tenor la retschertga. Oz han els 30% dals sezs.
Qua datti in pass vers la realitad, co las forzas èn propi repartidas en il Grischun. E la retschertga mussa l'emprima giada nair sin alv tge che pudess sa midar en il parlament grischun. Ed er sch'ins sto guardar sin quellas cifras cun precauziun, èsi cler ch'i dat grondas midadas e che baininqual, forsa er in u l'auter chau enconuschent, sto laschar plimas mez matg e na vegn betg reelegì.
Valentin Schmed
Manader programmaziun RTR
1 dunna e 6 umens sa mettan en il cumbat per l'elecziun dals 15 da matg 2022:
- Peter Peyer (en uffizi, Partida socialdemocratica)
- Carmelia Maissen (nova, Allianza dal Center)
- Jon Domenic Parolini (en uffizi, Allianza dal Center)
- Marcus Caduff (en uffizi, Allianza dal Center)
- Martin Bühler (nov, Partida liberaldemocratica)
- Roman Hug (nov, Partida populara)
- Hans Vetsch (nov, senza partida)
Sin in clic tut davart las elecziuns grischunas.