Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Buna racolta da chastognas en il Tessin
Or da Actualitad dals 14.10.2023. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 2 minutas 24 Secundas.
cuntegn

Tessin Buna racolta da chastognas

I dastgass dar in bun onn per tut ils amis da las chastognas. Sin las plantas èn creschids blers fritgs cun la crosa spinusa caracteristica. Ma era sch'ins ha l'impressiun ch'ils chastagners èn simplamain ina planta che crescha a moda natirala en il Tessin na constettia quai betg, di Marco Conedera. El lavura tar l’Institut federal per la perscrutaziun dal guaud, da la naiv e da la cuntrada WSL e vala sco il grond expert da chastognas da la Svizra.

«Il chastagner sto vegnir tractà sco in pumer. Quai munta ch'el dovra blera tgira e blera glisch. Ils guauds da chastognas èn per definiziun plantas che creschan lunsch in ord l'auter, tar las qualas las curunas da las plantas dovran blera glisch.»

Il chastagner sto vegnir tractà sco in pumer.
Autur: Marco Conedera expert da chastognas WSL

Anc avant paucs onns era il futur dals chastagners en il Tessin ed insumma en l'Europa periclità. In insect importà da la China, la vespra da galla, ha indeblì las plantas. Entirs guauds èn vegnids derschids. Oz è la situaziun in'autra, grazia ad in auter insect, era da la China. Ina sort vespra satiglia, che plazzescha ses ovs direct en ils ovs da la vespra da galla uschia che lez na pon gnanc madirar.

Or da l'archiv:

video
Vespra da galla
Or da Minisguard dals 12.10.2013.
laschar ir. Durada: 2 minutas 29 Secundas.

Vinavant sut squitsch

Ils chastagners èn dentant vinavant sut squitsch. Ina nova malsogna sa derasa en il Tessin, di Marco Conedera. «La malsogna che fa a nus ils pli gronds quitads il mument è il «mal da tenta» (Tintenkrankheit) ch'attatga las ragischs e lascha ir a la malura entirs guauds da chastagners. Era tals a las spundas che han in’impurtanta funcziun da protecziun per ils vitgs giusut.» Anc è la situaziun dentant sut controlla e novas cultivaziuns sa mussan pli resistentas cunter la malsogna.

La malsogna lai ir a la malura entirs guauds da chastagners.
Autur: Marco Conedera expert da chastognas WSL

Ma enavos tar la racolta da quest onn. Ils responsabels quintan cun puspè circa 90 tonnas chastognas tessinaisas. Quai na tanscha dentant lunsch ora betg per curclar la dumonda en Svizra. Perquai vegnan da quai da 2'500 tonnas importadas. La gronda part da l'Italia, dal Portugal e da la Spagna ed era da la Frantscha.

RTR actualitad 08:00

Artitgels legids il pli savens