Las valladas dal Valais traglischan en ils davos radis d'atun. Mo era questa cuntrada idillica haja gia da cumbatter cun la midada dal clima. Quai di Beat Oertli, professer a la scol'auta spezialisada a Genevra. Gia oz possian ins observar che tschertas plantas ed animals sa spostian adina pli e pli siadora en ils auts. E quai pulit spert.
«Nus avain calculà che quai fa ora prest trais meters mintg'onn. Quai n'è betg pauc. En in tschientaner èn quai gia 300 meters. Ina tala midada climatica è enorm. Quellas plantas ed animals che midan siadora en regiuns pli autas dovran novs spazis da viver adattads. Sch'i na chattan betg quels, lura moran ellas ora.»
Novas oasas per spezias periclitadas
Gidar duain biotops artifizials sco quel ch'è vegnì construì avant in onn sur la vischnanca d'Isérables en il Valais. Sin 2'200 meters sur mar è vegnì stgaffì in puz da 400 meters quadrats. Spisgentà vegn el da la naiv che lieua la primavaira e da las precipitaziuns. Talas oasas èn dentant stgarsas. L'agricultura intensiva ha optimà la cuntrada. Dutgs vegnan duvrads per la producziun d'electricitad, palids e puz han stuì svanir per gudagnar terren agricul. Cun il puz veglian els retschertgar, co in biotop artifizial stoppia vegnir construì per porscher spazi da viver ad uschè bleras plantas ed animals sco pussaivel, di Oertli ch'è era il manader da project.
Emprims resultads empermettents
Gia hajan els pudì observar numerus animals. «Nus avain chattà libellas, differents baus ed auters insects che vivan sper ni en l'aua. E lura era raunas e piutschas cotschnas.» Mo era la selvaschina ed ils utschels profiteschan dal puz. Ed uschia è il biotop nov era daventà ina destinaziun preferida da viandants e turists. Pia resultats empermettents biologicamain ed economicamain.
Era interessant per il turissem
Quai legra Régis Monnet, il president communal d'Isérables. «Cunzunt ord vista turistica è il project interessant per nus. Nus essan qua en il center d'ina regiun da sport d'enviern e la stagiun da stad è plitost vida. Perquai tschertgain nus adina novas offertas per carmalar giasts, per ch'els possian scuvrir nossa cuntrada magnifica.»
Il project da pilot vegn sustegnì da la Confederaziun, e duai metter il fundament per stgaffir tals biotops era en autras regiuns da las Alps. E sch'il turissem po era profitar da quellas investiziuns en la biodiversitad, lura saja quai optimal, di Beat Oertli. Quai n’augmentia betg mo l'acceptanza da tals projects, mabain sensibiliseschia il medem mument era la populaziun per la protecziun dal clima.