Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Svizra «Falcun pelegrin» è utschè da l'onn

Tenor la Protecziun dals utschels svizra, BirdLife stoppia il pli spert utschè dal mund vegnir protegì rigurusamain per ch'el haja in avegnir. Privels sajan surtut ils parcs da vent e tissientadas entras allevaturs da columbas. En Svizra datti oz anc 300 pèrs da falcuns pelegrins.

Il falcun pelegrin è il pli svelt utschè dal mund. Cun ina sveltezza d'enfin 300 kilometers l'ura attatga il falcun sia preda en l'aria. Cun sias griflas gitas po el tschappar ils auters utschels e lura magliar quels en in lieu segir. Cun ina ladezza da las alas avertas d'enfin 1,1 meters ed ina lunghezza da 40 fin 50 centimeters, è il falcun pelegrin il pli grond falcun indigen. La femella è in zic pli gronda ch'il mastgel. L'utschè da l'onn actual ha sco tut ils utschels da preda fitg buns egls e griflas fitg gitas.

Gnieus sin turs da sfradentar

En Svizra cuan ils blers falcuns pelegrins en paraids-crap en la Bassa ed il Giura. Paucs pèrs cuan er sin bajetgs auts en citads u nizzegian perfin las turs da sfradentar d'ovras atomaras. A partir dal mars mettan las femellas trais fin quatter ovs. Suenter 36 fin 40 dis sgolan ils pitschens ora l'emprima giada. La stad bandunan els lura ils geniturs.

Effects desastrus da pesticids

A partir dal 1950 è il falcun pelegrin stà pertutgà fermamain dal pesticid DDT. Pervi da quel mettevan ils falcuns ovs cun crosas memia satiglias. Uschia è l'utschè prest mort ora en l'entira Europa. Cun scumandar il DDT ils onns 70 ha il falcun pelegrin pudì sa revegnir.

Novas smanatschas

Sur ils ultims onns ha BirdLife registrà passa in tozzel tissientadas da falcuns pelegrins. Intgins allevaturs da columbas hajan preparà a posta lur columbas cun tissi fitg potent. Enfin uss èn dus allevaturs vegnids identifitgads e chastiads. La cifra zuppada pudess dentant esser pli gronda. Blers gnieus en las citads èn numnadamain vits, ed il dumber da falcuns è sa reducì per 15% ils ultims onns.

Vitiers vegnan ulteriuras smanatschas per ils falcuns pelegrins, sco parcs da vent, dapli disturbis en las paraids-crap, fanestras da vaider ed autras raschuns.

RR novitads 12:00

Artitgels legids il pli savens