Forsa pli enconuschentas èn las metodas per preferir in candidat, ina candidata ubain ina partida:
Las metodas
| Cumular | Scriver si duas giadas, e be duas giadas il num dad ina u pliras candidats resp. candidats sin la glista. |
| Panaschar | Maschadar glistas. Vul dir: scriver si il num dad in candidat da la partida x sin la glista da la partida. |
Main enconuschent è il ristg dal panaschar: Cun panaschar pon ir a perder vuschs da partida. Ed i po schizunt esser ch’ins dat vuschs da partida senza da vulair quai.
Vuschs van a perder cun il cedel vid
Sch’ins scriva sin il cedel vid ch’è da emplenir ora sez, be duas giadas si il num d’il candidat preferì e nagut uschiglio, sche lura survegn la glista dal candidat preferì mo duas vuschs da partida. Lingias vidas sin il cedel vid na vegnan numnadamain betg attribuids ad ina partida. Uschia giessan – almain en Grischun – a perder trais vuschs da partida per il candidat preferì. E gist las vuschs da partida èn las impurtantas.
Ins po era prender il cedel fallà
In auter scenari è il suandant: Sch’ins prenda en il Grischun la glista da la partida x, stritga ils emprims dus nums e scriva viaden dus nums da la partida y (panaschar). E sch’ins stritga alura era anc ils ulteriurs nums sin il cedel da la partida x, na scriva però viaden nagins nums da la partida y, sche lura ins dat a la partida y schizunt dapli vuschs che a la partida x, atgnamain la partida preferida.
Daco quai? La medema raschun sco sura. Lingias vidas u nums stritgads sin cedels “prefabritgads” da las partidas vegnan dumbrads sco vusch da partida. En quest exempel grischun survegniss pia la partida y da la candidata, dal candidat preferì, be duas vuschs da partida, la partida x percunter 3.
Rolla da las vuschs da partida
| En il sistem da proporz da las elecziuns dal Cussegl naziunal vegn l'emprim dumbrà, quantas vuschs ch’ina glista ha survegnì. Pia: tut las vuschs dals candidats da quella glista (era ord glistas panaschadas), plus las lingias vidas sin las glistas “prefabritgadas” da las partidas. Tenor questas vuschs da glista vegn lur repartì, tge colliaziun da glistas, e lura tge glista ch'ha dabun quants sezs en il Cussegl naziunal. En il Grischun datti da reparter 5 sezs. |
