Qua chattais in pitschen guid per viver en temps extraordinaris. Tranter auter avain agiuntà dumondas frequentas (FAQ) da l'Uffizi federal da sanadad BAG.
Cumportament social
La fin da mars è in tipic termin da far midada. Dastg jau uss midar abitaziun?
Far midada n'è betg scumandà. Quai ha ditg Martin Tschirren dal Uffizi federal d'abitaziuns durant ina conferenza da pressa ils 23 da mars. Fertant ch'ins resguarda la situaziun igienica e la distanza da dus meters saja midar chasa vinavant pussaivel. (stadi ils 23 da mars)
Ina tschaina cun amis a chasa? U ina runda da troccas?
Tschainas privatas u rundas da gieus en gruppas pitschnas n'èn betg scumandadas. En la situaziun critica actuala stoppian però tuts reducir ils contacts socials il pli pussaivel, scriva il BAG. Lez appellescha a la responsabladad da la populaziun: «Evitai tuttas activitads socialas che n'èn betg urgentamain necessarias» (stadi ils 23 da mars)
Dastg jau anc ir ord chasa?
«I fiss il meglier sche la glieud stess uss a chasa», di Daniel Koch manader partiziun malsognas transmissiblas tar l'Uffizi federal per sanadad. Da principi duess ins star là, nua ch'ins na metta naginas autras persunas en privel, en spezial betg las persunas periclitadas pli ferm. Ins possia dentant ir giuadora, sulet u cun quels parents ch'ins è uschè u uschia ensemen. (stadi dals 17 da mars)
Entant ha il Cussegl federal dentant scumandà gruppas da dapli che tschintg persunas en il spazi public. Ed er tranter questas persunas duess ins tegnair en la distanza da 2 meters. (stan dals 20 da mars)
Arrest da chasa per la tatta?
Il Cussegl federal recumonda da restar a chasa, oravant tut a persunas attempadas e malsaunas. Danor
- sche Vus stuais ir a la lavur e sch’i n’è betg pussaivel da far home-office
- sche Vus stuais ir tar la media resp. tar il medi u en l’apoteca
- sche Vus stuais ir a far cumpras u sche Vus stuais gidar insatgi
A quai agiunta Daniel Koch che persunas pli veglias e quels ch'èn periclitads pon bain ir ord chasa. Per els valia en spezial: «Tegnair distanza, tegnair distanza, tegnair distanza». (stadi dals 17 da mars)
Dastg jau ir en ina baselgia?
Igl è scumandà da far servetschs divins. Sche Vus vulais visitar persul ina baselgia, lura pudais vus far quai. Dentant, tegnair distanza da 2 meters e resguardar las reglas d'igiena. (stadi dals 23 da mars)
Scumond da sortir per la giuventetgna?
«Giuvenils han fitg bler contact in tranter l'auter ed èn fitg mobils. Els èn cun quai dentant er quels ch'infecteschan il pli tgunsch autra glieud.» Perquai appellescha Daniel Koch da spustar festas cun collegas. Ses cussegl: Star a chasa e far il gamen.
Sin ina biera cun in collega?
Cun collegas na duain ins il mument betg s'entupar en il temp liber, da quai scusseglia Daniel Koch. «Contacts tranter famiglias e generaziuns na duessan ins il mument betg promover.» Contacts socials ordaifer il circul il pli stretg duessan avair lieu be sur telefon u sur medias socialas. Scumandà èn dentant be s'entupadas cun dapli che 5 persunas. Uschiglio èsi da tegnair en la distanza da 2 meters e resguardar las mesiras d'igiena. (stadi dals 23 da mars)
Poss jau returnar mes bigliet da la SBB?
Gea. La branscha dal traffic public è il mument culanta. Bigliets per tren, bus, tram etc. vegnan restituids gratuitamain, quai tenor retschertgas da SRF Espresso.
Il mument na sa mida nagut vid las reglas d’abunaments: Ins po deponer l’abunament general per maximal 30 dis. Er tar ils auter abunaments valan las disposiziuns sco enfin qua. La branscha dal traffic public infurmescha cuntinuant. (stadi dals 19 da mars)
A la plazza da lavur
Far vegnir a chasa il coiffeur u la coiffeusa?
Na. Igl è scumandà explicitamain. Tgi che visita tuttina la clientella a chasa po quintar cun in chasti che privescha da la libertad (fin trais onns), quai tenor l'ordinaziun dal Cussegl federal. Il medem vala er per cosmeticras e cosmetichers, massadras e massaders etc.
Mes schef ha cumandà vacanzas. Va quai?
Gea e na, uschia respunda l’emissiun da SRF «Espresso» quella dumonda. Ord vista giuridica na va quai betg. Dentant po quai esser en l’interess da tuts, sch’ins prenda uss ina part da las vacanzas. Quai pudess gidar da salvar plazzas. En tals cas na fa quai strusch senn, da sa dustar cunter vacanzas.
Tge vala per plazzals?
Patruns èn obligads da limitar il dumber da persunas sin plazzals u en manaschis, uschia il Cussegl federal envers patruns en l’industria da construcziun. Ils patruns èn plinavant obligads d'impedir che dapli che tschintg persunas èn en stanzas da pausa u cantinas. Er tals manaschis sajan obligads da resguardar las cussegliaziuns dal Cussegl federal che pertutgan l’igiena e la distanza.
Ils chantuns han la pussibilitada da serrar singuls manaschis u plazzals, sche quels na resguardan betg las reglas. (stan dals 23 da mars)
Dumondas en connex cun uffants
Pon mes uffants anc ir giuadora?
Da principi èsi cler, il Cussegl federal recumonda da restar a chasa. Inscunters da damain che 5 uffants èn pussaivels. Era qua duajan las mesiras d'igiena dentant vegnir respectadas. Il pli impurtant saja che ils geniturs u auters creschids na sa rimnian lu betg. Cunzunt persunas en la gruppa da risico na duajan betg tgirar uffants. (stadi dals 23 da mars)
Guntgir plazzas da gieu e parcs?
Daniel Koch fa cler: Il virus na spetga betg en tscherts lieus sin ins. «Igl èn ils carstgauns che dattan vinavant il virus in tranter l'auter.» Uschia giascha quai er vid nus da franar la derasaziun. Perquai valia er en parcs e sin plazzas da gieus: Tegnair distanza! (stadi dals 17 da mars)
Purschida per uffants
Fin cura èn las scolas serradas?
La Confederaziun communitgescha che las scolas popularas restan serradas enfin ils 19 d'avrigl en il Grischun. (La regenza grischuna aveva oriundamain serrà las scolas enfin ils 4 d'avrigl, quella data na vala però betg pli.) Sco ch'i va vinavant ils 19 d'avrigl dependa er dal svilup actual.
Ristgs d'infecziuns
Èsi privlus da leger la gasetta u autra posta?
«Na, il virus na vegn betg tramess cun posta», ha ditg Daniel Koch, il manader da la partiziun per malsognas transmissiblas al BAG. El ha agiuntà ch’il virus na sa derasa betg tras palpiri sco gasettas u brevs. La posta vegn valitada sco nunprivlusa. I na dovra naginas mesiras da protecziun per leger la gasetta u mirar tras la posta. (stadi dals 24 da mars)
Purtar ina mascra igienica?
Na, persunas saunas na dauin betg purtar ina mascra en la publicitad (marscas chirurgicas, mascras da OP). Quellas na protegian ina persuna sauna betg effectiv da s'infectar cun il virus. Perquai possian ins survegnir ina fallì sentiment da segirtad, cun purtar ina mascra.
Excepiuns: Persunas cun ina malsogna da las vias respiratoricas, u persunas che ston purtar a la lavur ina mascra (tgira da sanadad). (stadi dals 23 da mars)
Guants/vons durant far las cumpras?
En general n'èsi betg necessari da purtar guants/vons. Quels han però l'avantatg ch'ins tutga pli pauc en fatscha, gliez possia sminuir il privel d'infecziun, uschia il post da communicaziun coronavirus dal Grischun. (stadi dals 17 da mars)
S'infectar cun tutgar fritgs u auters objects?
Da princip pon virus vegnir sin ils mauns sch'ins tutga in object. Sch'ins va silsuenter cun ils mauns en fatscha, po il virus vegnir en contact cun pels mucosa (Schleimhäute), gliez po chaschunar ina infecziun.
Il post da communicaziun coronavirus dal Grischun cusseglia da lavar regularmain e manidlamain ils mauns. Plinavant saja er prudent da lavar fritgs e legums ch'ins ha cumprà en la vendita averta avant che mangiar quels. (stadi dals 17 da mars)
Cornavirus ed animals
Pon animals s'infectar cun il virus?
Animals da chasa e biestga na pon betg s'infectar cun il coronavirus e vegnir malsauns. Tge che po dentant esser: Sco era sin ina sava d'isch ubain sin ina cuppina po il virus era «seser» sin in giat ubain sin in chaun - pia po l'animal esser contaminà cun il virus senza avair sez el, di Giochen Bearth, il veterinari chantunal. Qua chattais dapli.