In fitg bun exempel per quest fenomen èn las bovas da Bondo. Il 2011 è l'emprima vegnida giu dal piz Cengalo. Material da quella è lura vegnì il 2012 l'emprima giada tochen en il vitg da Bondo. Suenter quest eveniments han ins reagi e tranter auter spustà la plazza da campar, installà sistems d'alarm e bajegià l'emprim batschigl per tschiffar material.
Sco che la presidenta communala da la Bregaglia, Anna Giacometti, di, haja quai da lezzas uras anc dà bain inqual vusch critica:
Là hai dà parts da la populaziun ch'eran da l'avis che nus exageravan cun quest batschigl. Uss percunter na datti betg pli questas vuschs.
Midà l'opiniun da tuts ha lura la bova dal 2017 nua ch'igl è vegnì giuador anc pli bler material, in bun ton dapli che quai ch'ha gi plaz en il batschigl existent. Uss èn perquai tuts da l'avis ch'i dovria in batschigl pli grond e che las investiziuns sajan giustifitgadas.
Er la politica funcziunescha tuttina
Sche l'eveniment extrem saja datiers, lura saja la glieud pronta da far insatge, d'investir. Uschiglio haja lura savens num ch'insatge na fetschia betg da basegns, uschia Josef Eberli, il responsabel per la prevenziun cunter privels da la natira tar la Confederaziun:
I va savens per daners, bler daners ed ins sto adina puspè cumbatter per pudair realisar in project.
Midada dal clima è anc tut in'autra dimensiun
Ch'i sajan savens ils eveniments extrems sco bovas, lavinas u auas grondas cun gronds donns che chaschunian ina midada dal pensar, quai conferma er il professer per climatologia a l'universitad da Berna, Stefan Brönimann. Quels capitan er adina puspè.
I para però er che la midada da clima causescha anc pli savens tals eveniments extrems – e tar la midada da clima dettia anc tut in'autra dimensiun:
Sch'i va per eveniments che capitan plaun, pass per pass, sco la midada dal clima, avessan nus era gugent ch'ins tadlass sin ils experts e na spetgass betg sin il proxim eveniment extrem da 1'000 onns.
Far attenziun da betg categorisar il pajais
La resposta a tut quests svilups è gia dapi intgins onns l'uschenumnà «management da ristgs integral». Quai signifitga: Vischnancas, chantuns e Confederaziun emprovan da survegnir ina survista da tut ils privels e ristgs per pudair decider co manischar quels il pli effectiv ed effizient.
Finamira è da betg pli sviluppar tut mintgamai pir vi da l'eveniment, mabain d'avair ina maschaida da prevenziun, reacziun e magari er da guntgir ristgs. Quai che pudess er muntar ina u l'autra giada da betg bajegiar insanua u schizunt bandunar in lieu.
Qua fa il cusseglier dals chantuns grischun, Stefan Engler, però in segn da dumonda. Tenor el èsi l'obligaziun da la politica da garantir la segirtad per in e scadin en Svizra. Quai n'emportia betg, sche quai saja lura en la citad u ora en la periferia:
Nus avain dad esser attents, gist er sco abitants d'ina regiun periferica cun pauca populaziun, che differenziar ils ristgs n'ha betg la muntada da categorisar noss pajais – tenor parts ch'i vala d'investir en protecziun e prevenziun ed autras parts, nua ch'ins po esser in pau pli generus e laschar viver cun ils ristgs.
RR actualitad 12:00