Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Per tge vai? Refurma da giustia

Las structuras da la giustia grischuna na correspundan betg pli ad il basegn d'ozendi, perquai proponan la regenza ed il parlament da refurmar l'entir sistem. RTR declera il pli impurtant da la «Refurma da giustia 3».

Formalmain decidan Grischunas e Grischuns davart duas fatschentas. La finamira è dentant la medema: Modernisar e da rinforzar la giustia grischuna.

Ils puncts centrals da la refurma da giustia èn

  • da fusiunar la Dretgira chantunala e la Dretgira administrativa ad ina nova dretgira cun il num «Dretgira superiura dal Grischun»
  • il dretg da la dretgira da proponer direct ad il Cussegl grond midadas da leschas che pertutgan la lavur
  • da schluccar tschertas pretensiuns envers derschadras e derschaders

Plinavant duai la nova Dretgira superiura avair sia sedia en il bajetg statal. Per renovar ed engrondir quel dumonda il chantun in credit da 29,2 milliuns francs.

Tge vul la refurma en detagl?

La fusiun è bain il tema central – il chantun ha dentant nizzegià la chaschun per adattar cumplettamain las structuras e la pratica da la giustia. Tranter auter vai per quels puncts aifer la nova Dretgira superiura:

  • Da nov duai in secretari general d'occupar da las lavurs administrativas, sco per exempel preparar decisiuns ubain manar il persunal administrativ.
  • Da nov duai ina persuna incumbensada per l'infurmaziun stgaffir dapli transparenza, per exempel cun communicaziuns a las medias davart las sentenzias.
  • Da nov vegnan sentenzias da la Dretgira superiura per regla publitgadas – quellas da las dretgiras regiunalas sch'i dat in interess public.
  • Da nov dastgan derschadras e derschaders lavurar parzialmain, dentant almain en in pensum da 50%.

Co precis che la nova Dretgira superiura s'organisescha è sia chaussa. Cler è ch'i dovra ina «Dretgira da giustia» cun persunal d'ordaifer il chantun Grischun. Quai è numnadamain la proxima instanza suenter la Dretgira superiura, quai che vul dir che quella tracta recurs cunter decisiuns da lezza. Entras las novas structuras sa midan er las surveglianzas per las dretgiras regiunalas, dentant er ellas survegnan sustegn entras ina nova plazza da 100%.

La «refurma da giustia 3» è ina da las grondas refurmas dals onns passads en la politica grischuna. Suenter ch'igl ha l'ultim temp adina puspè dà lingias grassas – per exempel cun la dispita aifer la Dretgira chantunala, l'elecziun da derschaders ed il culm da pendenzas – spera la politica sin temps pli ruassaivels suenter l'introducziun da la refurma.

Per tge dovri 29,2 milliuns francs?

Actualmain sa chattan la Dretgira chantunala e la Dretgira administrativa en dus differents lieus a Cuira. Cun la fusiun da la nova Dretgira superiura dovra quella er ina nova sedia. Perquai duai il bajetg statal en la Grabenstrasse 30 vegnir renovà. I sa tracta dad in dals bajetgs ils pli represchentativs en possess dal chantun - in bajetg istoric dals onns 1877/1878. Entant che quel serviva pli baud sco sedia dal Cussegl grond, da la Banca chantunala e da la Dretgira chantunala – ha l'Uffizi per la construcziun bassa là sias localitads dapi ils onns 60. Per ils differents dievers e renovaziuns ha dentant la substanza originala dal bajetg patì. Ina part dal credit (16 milliuns francs) èn previs per lavurs da restauraziun.

La nova Dretgira superiura dovra dentant dapli plaz. Perquai è previs in bajetg annex. Quel duai sa differenziar da la substanza istorica cun ina fassada da vaider. Las lavurs ha il chantun surdà al biros d'architectur Aebi & Vincent da Berna ensemen cun ils architects Fanzun SA da Cuira.

Sche tut va tenor plan èsi previs da cumenzar a bajegiar la primavaira 2023 e che la nova Dretgira superiura po retrair las localitads la stad 2025.

Nagina opposiziun

Las partidas grischunas sustegnan tuttas la refurma da giustia, quai è gia sa mussà en la debatta dal Cussegl grond: Deputadas e deputads han acceptà omaduas fatschentas - la refurma ed il credit - unanimamain. E las partidas èn alura er sa furmadas ad in comité communabel per proponer in Gea ils 27 da november a l'urna.

RTR votaziuns 2022

Artitgels legids il pli savens