Siglir tar il cuntegn

Header

video
Felix Nöthiger: «Jau na sun betg chastellan mabain pedel...»
Or da Giuventetgna dals 29.07.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 54 Secundas.
cuntegn

Visita dal chastè Haselstein «Jau na sun betg chastellan mabain pedel»

En 50 onns ha Felix Nöthiger reconstruì il chastè sur Reschen. Or da la ruina dal chastè dal 1273 ch'era pensà sco object da perscrutaziun durant il studi d'archeologia è sa sviluppà ina passiun ed in'ovra da la vita.

Felix Nöthiger na vesa dentant betg sa sez sco chastellan, na el saja plitost il pedel da quest chastè. La finala saja collià cun il pled «chastellan» ch'ins saja insatge meglier ch'ils auters. Ma el che curria enturn l'entir onn cun jeans tschuffas e t-shirts ruts, saja responsabel per sajar e per mantegnair.

Recontruì uschè original sco pussaivel – cun cumpromiss

A maun vastas documentaziuns archeologicas da las exchavaziuns e bleras fotografias haja el imaginà ils mirs reconstruids dal chastè. E lura realisà quai pass per pass. In u l'auter guaffen modern haja el bain durvà tar la reconstruziun ma cunzunt la crappa hajan els elavurà a moda veglia, cun stgalper e martè.

Il pli grev n'è betg stada la lavur tecnica, mabain ils carstgauns. I ha da bler scuidanza... fin che la dretgira ha la finala ditg cleramain che tut saja ì tenor lescha tar la reconstrucziun dal chastè.
Autur: Felix Nöthiger restauratur da chastels passiunà

Cumpromiss ha Felix Nöthiger fatg en il senn ch'il chastè cuntign quai ch'ins dovria per viver ozendi en il chastè. I n'haja nagin luxus, ma ins possia viver bain stad ed enviern. Vul dir: Igl ha ina cuschina cun plattas da cuschinar electricas, pignas per stgaudar cun laina en quasi tut las stanzas sco er glisch ed attatgs d'electricitad. Tut quai saja però integrà uschè decent sco pussaivel.

Ils mirs da crap ha Felix Nöthiger reconstruì uschia ch'ins vesa bain la differenza tranter las parts ch'existevan anc e quellas ch'èn bajegiadas da nov. Las parts da la ruina èn pli stgiras e las novas pli cleras. Quai è fatg sappientivamain per ch'ins possia er en l'avegnir differenziar tranter l'existent da l'onn 1273 ed il nov.

Las experientschas ch'el ha fatg durant ils 50 onns lavur vi da ses agen chastè, ha Felix Nöthiger tranter auter er duvrà per restaurar en il medem temp ulteriurs 16 chastels. Ed anc oz serva il chastè da Haselstein sco basa per lavurs da restauraziun e perscrutaziun.

Trais etaschas cun massa istorgia dal temp medieval

Il chastè Haselstein è bajegià sin trais etaschas en la plaunca. Giusut, bunamain in sco giun tschaler, sa chatta ina stiva. I dominescha bler lain stgir e massiv ed i ha chandelabers da fier. I pudess esser ina stiva da chavaliers. Ina etascha in zic plinensi sa chatta tranter auter ina pitschna chaplutta, la cuschina e las entradas nà da la curt.

Quai è la finala la fascinaziun dad in pitschen buob. Sco blers uffants sun jau stà fascinà da chastels, chavaliers e dal temp medieval... E quai è restà fin oz uschia.
Autur: Felix Nöthiger restauratur da chastèls passiunà

Sin l'etascha sura sa chatta tranter auter la curt interna dal chastè cun pastget e bancs da seser, la biblioteca ed la sala lunga. En biblioteca dominescha er lain massiv stgir tant tar la mobiglia sco vid il palantschieu. Auter en la sala lunga. Là dominescha lain cler. Var 45 persunas pon sa radunar là. Per indigens da la val Schons stat ella a disposiziun gratuitamain per festivar nozzas, battens u er sentupadas da classa.

Vid bleras paraids da las stanzas è da vesair la lunga istorgia da las schlattas noblas dal Grischun. Vopnas dals da Vaz, Sax u Castelbergs, tgi che ha maridà tgi e nua ch'ina schlatta è morta or.

L'autra vart da Felix Nöthiger - il mastergn

L'um da 76 onns n'ha malgrà sia passiun e fascinaziun per chastels mai lavurà sin il mastergn sco archeolog u restauratur. El ha fatg carriera en la branscha da segirtad ed uschia gudagnà ils daners ch'el ha investì en chastels ed auters bains culturals.

Nagina famiglia, nagins hobis, nagin temp liber. Igl ha da duas chaussas, il mastergn cun in pichet da 24 uras e tut il rest è stà chastels.
Autur: Felix Nöthiger restauratur passiunà da chastels

Per el collia il motiv da proteger, salvar e segirar mastergn e passiun. Quai er sche proteger persunas, sviluppar concepts da segirtad e collavurar cun polizia e servetschs secrets n'ha sin l'emprim'egliada forsa betg da far bler cun conservar, recontruir e perscrutar chastels.

Entant ha l'um oriund da Turitg surdà ses entir possess en uniuns e fundaziuns che tgiran e restaureschan chastels ed auters bains culturals. Cun 76 onns vul el uss er plaunsieu pigliar tut in zic pli ruassaivel.

RTR actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens