Ils 19 da november 1999 ha la Viafier retica pudì prolungar sia rait per 22 kilometers. Quai di è il tunnel dal Veraina vegnì avert suenter 8 onns construcziun. Cunquai è l'Engiadina Bassa vegnida pli datiers al Partenz – però era a l'entira Svizra.
Las frequenzas al Veraina èn tenor indicaziuns da la Viafier retica uschè autas, ch'i surpassan la media da 4'000 autos a di. Il record è registrà il favrer 2004 cun 4'954 autos sin la via rullonta tranter Selfranga e Sagliains il favrer 2004. Quai munta ch'ils 68 trens che van tras il tunnel transporteschan mintgamai passa 70 vehichels.
Chargiar camiuns pretenda precisiun totala
Adina dapli dovran er las interpraisas la purschida da la via rudlanta tras il Veraina. Auter sco tar in normal auto, dovri ina procedura tut spezial per chargiar vehichels che paisas pliras tonnas ed han in autezza da fin 4 meters.
Per manischar il camiun sin ils chars da la cumposiziun han ils chauffeurs d’avair in bun egl ed esser buns maschinists. Cun agid dal manevrist da la Viafier Retica sin plaz, funcziuna quella acziun normalmain entaifer paucas minutas.
Cun quai ch’ina cumposiziun po però chargiar be in tschert quantum da pais, han ils camiuns tut tenor er da spetgar fin in’ura per passar tras il tunnel in direcziun Partenz u Engiadina.
«Mintgatant han ins er da giugar policist»
Per ch’il transport dals autos sin ils binaris funcziuna, vali da far ina buna coordinaziun e d’avair insatgi che ha la survista e dirigia il traffic che va vers Selfranga e turna a Sagliains.
Il manader Gianni Schocher ha rimnà durant sia lavur da l’ultim decenni blera experientscha. L’experientscha gida a l’um cun ils vestids oranschs cura che la situaziun daventa dad in mument a l’auter pli hectica sin il plazzal. Quai surtut cura che mintgin vuless gugent ir cun l’auto sco emprim sin ils chars dal tren. Lura ha il manader da diriger auto per auto faschond segns cun mauns e pes.
Er l’ultima impressiun en la val è impurtanta
Ellas èn quellas che giavischan als giasts in bun return a chasa ed in bun viadi a quels che bandunan l’Engiadina cun l’auto. Da la damaun las 5:50 fin la saira tard èn las cassieras en lur chasina a l’entrada da la staziun da chargiar, vi dal salidar ed incassar per il transport cun la Viafier retica tras il Veraina.
Avair gust vi dal contact cun glieud è tar questa lavur il pli impurtant. Er sch’i dat mintgatant situaziuns, nua ch’i vala da restar calm e tegnair sut controlla tut il traffic.
Istorgia ed avertura il 1999 – Lunga preistorgia animada
Emprims plans concrets per bajegiar ina colliaziun tranter il Partenz e l'Engiadina Bassa existevan gia ils onns 70. 1984 è vegnì decidì da laschar crudar ils plans da renovar la via sur il Pass dal Flüela en favur d'in tunnel per transportar autos. Quella decisiun dal cussegl grond dal chantun Grischun è vegnida approvada cun gronda maioritad l'onn 1985 tar ina votaziun dal pievel. Al sustegn dal chantun per la construcziun dal Vereina han ditg gea 23'425 persunas cunter 17'019 na tar ina participaziun da radund 37%.
Suenter l'approvaziun dal project tras l'uffizi per traffic l'onn 1988 duri anc 3 onns enfin tar l'emprima badigliada, quai pervi da dispitas pervi da projects e premissas da runcar che van fin avant il tribunal federal. Lez decida la finala l'avust 1990 ch'il recurs era vegnì inoltrà memia tard.
Ils 18 d'avrigl 1991 succeda alura l'emprima badigliada.
8 onns furar dal nord e siglientar dal sid
Il stgavament al portal nord dal tunnel è succedì cun ina maschina da furar e dal sid cun la metoda classica da siglientar. La lingia dal Vereina cumenza al portal nord dal tunnel a Selfranga e finescha a Sagliains.
Il Vereina è in tunnel cun binari simpel, entamez sa chatta ina guntgida da 2 kilometers per laschar cruschar trens. La perfuraziun è succedida ils 26 da mars 1997. Ils 10 da december 1998 èn ils binaris vegnids colliads dad omaduas varts. Suenter la cumplettaziun èn plirs tests vegnids fatgs cun trens. Quels han cuzzà enfin mez november 1999. L'entir project ha custà passa 570 milliuns francs.
Tar ina spertadad maximala da 100 km/h po il tren traversar tecnicamain il tunnel en 17 minutas. En l'urari vegn il temp da viadi calculà cun 19 minutas. Per ura e direcziun curseschan sin la lingia principala in enfin trais trens cun autos ed in tren da persunas.
Avertura ils 19.11.1999 e 2 dis da festa populara
Ils 19 da november 1999 ha gì lieu l'act d'avertura entras represchentants da la politica e da la viafier. Il cussegl federal e schef dal departament federal per traffic, Moritz Leuenberger ha pudì surdar il tunnel al traffic. Suenter la festa uffiziala ha gì lieu durant dus dis ina festa populara per la populaziun. Glindesdi, ils 22 da november a las 05:45 è il tunnel vegnì dà liber per il traffic regular.