Siglir tar il cuntegn

Header

video
Uniun per la furmaziun fa forza
Or da RTR dals 16.08.2019.
laschar ir. Durada: 1 minuta 34 Secundas.
cuntegn

100 onns Lia Rumantscha Ils problems èn enconuschents – LA soluziun è però cumplitgada

Ils facturs che procuran per che la lingua rumantscha perda sia preschientscha èn clers, dentant han ils pli paucs ina soluziun per meglierar la situaziun actuala.

En occasiun dal giubileum da 100 onns Lia Rumantscha a Zuoz, ha l’organisaziun mess in entir di il focus sin: Furmaziun e scolaziun.

Las difficultads per il Rumantsch ...

Ils numerus referents – cumenzà tar la scola da pedagogia, sur gimnasis fin tar manaders da scola – han pli u main tuts menziunà ils medems facturs che fan fastidi a la lingua:

  • Demografia ed urbanisaziun.
  • Mancanza da magisters rumantschs.
  • Novs meds da scola che mancan (surtut per ils novs roms suenter l’introducziun dal plan d’instrucziun 21) e quai en tut ils idioms.
  • Promoziun dal rumantsch che cumenza pir en scoletta e betg gia en las canortas – e quellas na vegnian betg sustegnidas en il medem rom sco las scolas.
  • La digitalisaziun (en tudestg ed englais) ed il aut tempo da quella.
  • Blers Rumantschs che na vivan betg lur cultura e lingua cun superbia e curaschi – malgrà che l'avegnir dal rumantsch è dependent dals Rumantschs sezs.

... e tge soluziuns ch'i dess

Las visiuns e perspectivas han ils set referents accentuà adina or da l’atgna optica:

Uschia ha per exempel il rectur dal Lyceum Alpinum a Zuoz, Christoph Wittwer. El ha appellà da viver dapli la plurilinguitad ed empermess che la scola media veglia, sche pussibel, reintroducir puspè la maturitad bilingua sin il proxim onn da scola.

Sandra Locher, la presidenta da la magistraglia grischuna, ha surtut rendì attent al fatg che las vischnancas èn er sezzas en l'oblig. Ellas hajan da stgaffir cundiziuns attractivas per magisters. Ed il salari gioga oramai adina ina rolla.

Jürg Michel ha appellà sco president da l’Uniun grischuna dad artisanadi e mastergn da rinforzar la situaziun economica en las vals periferas ed uschia er garantir ch’i dat insumma anc glieud, che resta en las regiuns e discurra rumantsch.

L'impressiun en sala: Soluziuns bain – ma voluntad?

Soluziuns per dar cuntrapais a quels facturs sajan avant maun – uschia almain l’impressiun en sala suenter la discussiun. Sche la voluntad basta per s’unir ad ina vusch e realisar ina u l’autra proposta, na san ins betg da respunder per il mument.

Vus avais da concentrar las forzas e s’unir ad ina vusch cuminaivla – be uschia funcziuna quai dad ir tar il chantun per dapli raps
Autur: Jürg Michel president Uniun artisanadi e mastergn grischun

Forsa in emprim stumpel

L’emprim impuls per in proxim inscunter ha dà il rectur dal Lyceum Alpinum Zuoz a la fin da la discussiun. Christoph Wittwer ha intimà ils preschents, da s’inscuntrar puspè il november per concretisar ils giavischs e las finamiras.

RR actualitad 17:40

Artitgels legids il pli savens