Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Iniziativa chatscha speziala GEA u NA?

Passa 5 onns e mez suenter che l'iniziativa è vegnida inoltrada vegn ella en votaziun ils 19 da matg: L'iniziativa che vul abolir la chatscha speziala.

La lunga istorgia

Avrir la boxSerrar la box
  • Avust 2013: Iniziants inoltreschan l'iniziativa cun 10’229 suttascripziuns valaivlas
  • Avust 2014: Regenza propona da declerar nunvalaivla l’iniziativa
  • Favrer 2015: Cussegl grond declera nunvalaivla l’iniziativa (79 cunter 36 vuschs)
  • Mars 2016: Dretgira administrativa dal GR refusa il recurs dals iniziants
  • November 2017: Tribunal federal accepta il recurs dals iniziants
  • December 2018: Cussegl grond tracta ina segunda giada l'iniziativa e propona da dir NA (96 cunter 1 vusch)
  • 19 da matg 2019: Il suveran decida a l'urna

Ils arguments dals iniziants

Tar ils iniziants sa tracti dad ina gruppa da persunas privatas enturn Christian Mathis – sez chatschader ed anteriur deputà da la PPS en il Cussegl grond. Els vulan abolir la chatscha speziala ed enstagl regular il dumber da selvaschina durant la chatsch’auta. Per cuntanscher quai duai la chatsch'auta

  • durar maximalmain 25 dis (e betg mo 21 dis)
  • avair lieu il settember e l’october (e betg mo il settember)
  • esser a fin il pli tard l'emprim da november
  • avair pliras pausas da chatscha (enstagl da mo ina)

I saja numnadamain pussaivel da sajettar avunda selvaschina – senza chatscha speziala. Plinavant proponan ils iniziants da simplifitgar las prescripziuns durant chatsch'auta e da reducir ils asils (territoris nua ch'igl è scumandà da sajettar selvaschina).

In ulteriur argument è ch'i dettia durant la chatscha speziala scenas eticamain inacceptablas: Entant ch'igl è per exempel scumandà da sajettar vatgas-tschierv che dattan latg a lur vadels durant chatsch'auta – èsi gist giavischà che quellas vegnian sajettadas durant la chatscha speziala.

L'aboliziun da la chatscha speziala pudess avair per consequenza ch'i duvrass ina chatscha da reschia – quai menziuna il Tribunal federal en sia sentenzia dal november 2017. Ils iniziants dentant sa distanzieschan d'ina tala chatscha per il Grischun.

Tge è ina chatscha da reschia?

Avrir la boxSerrar la box

En la chatscha da reschia na sajettan betg chatschadras e chatschaders la selvaschina, mabain persunas incumbensadas directamain dal chantun, sco per exempel guardiaselvaschinas. Quai fiss ina midada da sistem, pertge ozendi sajettan guardiaselvaschinas be animals

  • blessads, malsauns u persuls
  • che fan gronds donns
  • sche l’effectiv n’è betg cuntanschì suenter la chatscha speziala
Il maletg mussa in chatschader cun ses perspectiv
Legenda: Keystone

Ils arguments da regenza e parlament

L'iniziativa saja da refusar, pertge senza ina chatscha speziala na saja betg pussaivel da reducir la selvaschina. Quai è l'argument principal dal cusseglier guvernativ Mario Cavigelli (PCD) e da la maioritad da deputadas e deputads dal Cussegl grond. E da reducir la selvaschina saja impurtant per

  • avair in effectiv dad animals sauns
  • reducir ils donns vid ils guauds
  • minimar ils accidents d'auto cun selvaschina

In ulteriur argument dals adversaris: I dovria la chatscha speziala perquai ch'in grond dumber da tschiervs bandunia la primavaira il Grischun vers l'exteriur e turnia pir il november puspè en lur territoris d'enviern. Cunquai saja pussaivel da sajettar questa selvaschina pir il november e december.

Ina chatscha da reschia valitescha la regenza grischuna sco grev da realisar en il Grischun – era perquai che quai muntass dapli persunal e dapli daners.

Il sistem da la chatscha grischuna

Avrir la boxSerrar la box

Il Grischun enconuscha la chatscha da patenta, quai vul dir: Il chantun surlascha sia incumbensa (prescritta entras la lescha federala) da regular il dumber da selvaschina a chatschadras e chatschaders. Per cuntanscher quest dumber datti in uschenumnà concept da dus stgalims, ch’è vegnì introducì l’onn 1986 e fixà l’onn 1989 en la lescha. Quai vul dir: Sche chatschadras e chatschaders n’han betg sajettà tanta selvaschina sco previs da la regenza, datti ina chatscha speziala.

Suenter mintga chatsch’auta decida il chantun sch’i dovra ina chatscha speziala ed en tge regiuns. L'onn 2018 hai p.ex. dà ina chatscha speziala sin tschiervs – dentant betg sin chavriels.

Chatschaders e chatschadras pon s’annunziar per la chatscha speziala e lura decider definitivamain sch’els vulan far part. L’onn 2018 p.ex. èn bunamain 3’400 persunas s’annunziadas e la finala èn bun 2'000 persunas idas per la patenta da 100 francs e cunquai era a chatscha speziala.

La chatscha speziala dura maximalmain 10 mezs dis. Sco ch'igl è vegnì sajettà avunda selvaschina en ina regiun è la chatscha speziala a fin – il pli tard dentant ils 20 da december.

Parolas tar l'iniziativa cunter la chatscha speziala

Gea
PEV
NaPLD, PCD, PBD, PVL, PS, Cussegl grond
Libertad da votar
PPS

Dapli da la votaziun davart la chatscha speziala

Avrir la boxSerrar la box

RTR votaziuns

Artitgels legids il pli savens