Siglir tar il cuntegn

Header

Survista da las persunas sur 100 en il Grischun.
Legenda: Survista da las persunas sur 100 en il Grischun. RTR
cuntegn

Chantun Ils pli vegls dal Grischun

28 persunas en il Grischun han actualmain dapli che 100 onns. Ils dus ils pli vegls èn Martin Besio da Susch (105 onns) ed Elsa Schmucki da Castrisch (103 onns). Malgrà la vegliadetgna fitg auta èn els anc adina plain vita ed umor.

Martin Besio-Lutz 05.04.1911

Martin Besio n'ha en si'entira vita mai propi gì da cumbatter cun grondas blessuras u malsognas. Uschia ha el era pudì viver ditg sulet a chasa. E perquai pudeva Martin Besio anc cun 103 onns ir sulet a far las cumpras en butia dal vitg a Susch. Suenter ina crudada avant dus onns s’ha el dentant fatg mal il maun ed ha pervi da quai stuì ir ad abitar en la chasa da vegls a Scuol. Anc oz va el gugent a spass e stat da cumpagnia. Cun ses rollatur fa el mintga di sias rundas e quai cun in detg tempo.

video
Martin Besio - il pli vegl dal Grischun
Or da RTR dals 06.09.2016.
laschar ir. Durada: 2 minutas 48 Secundas.

In schluc rum mintga di

Sch’ins guarda cun Martin Besio fotografias en l'album, lura pon ins mo star stut quant ch'el sa anc dal passà. Lieus, persunas, uniuns e festas. Cun guardar e ponderar sa regorda el tuttenina puspè dad ina u l’autra chaussa. Tge ch'è sia bavronda magica per daventar vegl, quai è difficil da dir. Dentant baiva el regularmain in schluc rum. Forsa che quai ha tegnì el frestg e saun.

Grond incendi dal vitg da Susch 1925

video
80 onns grond incendi a Susch (Telesguard 2005)
Or da RTR dals 07.09.2016.
laschar ir. Durada: 2 minutas 40 Secundas.

El è actualmain il pli vegl abitant dal chantun Grischun. En tut ses onns da vita ha el vis bler bel dentant er bler pauc bel. Naschì è Martin Besio sco figl da Vittoria e Giovanni Besio il 1911 a Susch. Sch’ins vegniva si da Scuol, abitavan els en la segunda chasa da la vart dretga. La chasa n'ha dentant betg survivì il grond incendi da Susch ils 19 d’avrigl 1925. Martin Besio ha il 2005 raquintà al Telesguard da quel di tragic. Quai 80 onns suenter l'incendi. El aveva alura 94 onns.

Elsa Schmucki 30.10.1912

audio
Elsa Schmucki - La pli veglia dunna dal Grischun
ord Actualitad dals 08.09.2016.
laschar ir. Durada: 3 minutas 18 Secundas.

Quest october daventa Elsa Schmucki 104. Naschida ed ida a scola è ella a Castrisch. Suenter ha ella lavurà en hotels en Engiadina avant ch’ella ha maridà ses um Joseph Schmucki. Il frar dad Elsa era pur e pervi da quai ha ella gidà blers onns ad el sin il funs. Dapi diesch onns stat ella ussa en la Chasa da vegls a Glion. In da ses dus figls abita era gist en il plaun sut ella. L’auter figl lavura sco pictur.

Ils tschientenars en il Grischun (avust 2016)

LieuDumberAnnadas
Cuira61913, 1914, 1915, 1915, 1916, 1916
Tavau51914, 1915, 1916, 1916, 1916
Mustér21914, 1914
Glion11912
Jenaz11916
Malans11915
Puntraschigna11913
Poschiavo31915, 1916, 1916
Samedan11913
Scharans11914
Trimmis11913
Val Müstair11916
Vuorz11915
Zernez11911

1562 persunas sur 100 en Svizra

Tenor las cifras da l'Uffizi federal da statistica vivan passa 1500 persunas sur 100 en Svizra (stan 2015). Ils pli blers abitan en il chantun da Turitg (228). Sch’ins guarda dentant quantas persunas che abitan sin 10’000 persunas en mintga chantun, alura maina tuttenina chantun Basilea-Citad (4.55 persunas per 10’000 abitants). Il Grischun è en tuttas duas categorias plitost la media. 28 persunas sur 100 abitan (stan 2015) en Grischun. Quai è posiziun 16 en il congual svizzer. 1.42 persunas sin 10’000 abitants èn tar nus sur 100. Quai correspunda a posiziun 16 en il congual svizzer.

Abitants 100+ tenor chantuns (2015)

CHANTUN
PERSUNAS TOTAL
(POSIZIUN CONGUAL CH)
PERSUNAS SIN 10'000 ABITANTS (POSIZIUN CH)
ZH
228 (1.)
1.56 (13.)
BE226 (2.)
2.22 (6.)
VD167 (3.)
2.16 (8.)
GE146 (4.)
2.98 (3.)
TI124 (5.)
3.52 (2.)
BS90 (6.)
4.56 (1.)
AG78 (7.)
1.19 (20.)
VS63 (8.)
1.88 (10.)
LU61 (9.)
1.53 (14.)
SG58 (10.)
1.16 (21.)
BL45 (11.)
2.53 (4.)
NE45 (11.)1.59 (12.)
TG44 (13.)
1.65 (11.)
SO
37 (14.)
1.39 (16.)
FR32 (15.)
1.04 (23.)
GR28 (16.)
1.42 (15.)
SH
20 (17.)
2.51 (5.)
JU16 (18.)
2.20 (7.)
SZ15 (19.)
0.98 (24.)
ZG10 (20.)
0.82 (25.)
NW8 (21.)
1.89 (9.)
AR7 (22.)
1.28 (18.)
OW5 (23.)
1.34 (17.)
UR4 (24.)
1.11 (22.)
GL3 (25.)
0.75 (26.)
AI2 (26.)
1.25 (19.)

Adina dapli persunas sur 100

Sco las cifras dals ultims onns mussan, crescha il dumber da persunas sur 100 mintg’onn. Quai ha da far cun il fatg che la glieud daventa adina pli veglia sco era ch'i dat adina dapli abitants en Svizra.

Legenda:
Svilup dal dumber da persunas sur 100

Artitgels legids il pli savens