Siglir tar il cuntegn

Header

Cedels da votar.
Legenda: Ils 18 d'october s'avischinan adina dapli. Ed uschia èsi prest temp d'eleger. RTR, S. Derungs
cuntegn

Chantun Eleger strategic

Ins po emplenir ora il cedel d'elecziun da differentas modas. Quai po esser tenor preferenza tut persunala (tgenin dals candidats plascha il meglier) - ni forsa era tenor geografia (tge candidat che vegn ord la regiun ch'ins abitescha). Ins po dentant era emplenir ora il cedel a moda strategica.

Eleger a moda strategica munta ch'ins ha ina finamira, ins vul cuntanscher insatge cun l'atgna vusch. En tutta regla na fai per exempel betg grond senn da dar ina vusch ad in candidat senza schanza da vegnir elegì. Quai fiss, schi na dat betg ina gronda supraisa, ina vusch persa - u mezpersa en il sistem da proporz tenor quel il Cussegl naziunal vegn elegì.

Vuschs da partida: impurtantas

Avrir la boxSerrar la box

En il sistem da proporz da las elecziuns dal Cussegl naziunal vegn l’entschatta dumbrà quantas vuschs ch’ina glista ha survegnì. Quai èn: tut las vuschs dals candidats da quella glista - era sche lur nums èn vegnids scrits en autras glistas (panaschà) - plus las lingias vidas sin las glistas «prefabritgadas» da las partidas.

Avrir la boxSerrar la box

Tenor quellas vuschs da glista vegn lur repartì, tge colliaziun da glistas e lura tge glista che ha dabun quants dals sezs en il Cussegl naziunal. En il Grischun datti da reparter 5 sezs.

«Vuschs da partida», resp. «vuschs da glista» vegn duvrà en quest artitgel sinonim.

Impedir ch'insatgi vegn elegì

Ina finamira ch'ins po avair è d'impedir ch'ina candidata u in candidat ch'ins na ha betg per co vegnia elegì. Ins po forsa esser da l'avis ch'il preisdent da la Partida socialdemocratica (PS) Jon Pult duessi restar en il Grischun e betg ir a Berna. Ins vuless dentant tuttina sustegnair ils Socialdemocrats. En quest cass fissi betg mo da betg dar la vusch a Jon Pult; i fiss era anc da dar la vusch a sia concurrenta directa Silva Semadeni. Sch'ella fa dapli vuschs che Pult, sche va ella a Berna. Pult restass in Grischun. Quella strategia san ins tut tenor era tscherner, sch'ins na vul atgnamain betg sustegnair ina tscherta partida - simplamain per evitar l'elecziun da singuls candidats, singulas candidatas ch'èn en in cumbat entaifer la partida. Ils auters pèrins grischuns èn tar ils Burgaisdemocrats (PBD) Andreas Felix e Duri Campell, tar la Partida populara svizra (PPS) Magdalena Martullo Blocher e Heinz Brand e tar ils Liberaldemocrats (PLD) Angela Casanova-Maron e Hans Peter Michel.

Co sustegnair il preferì?

Per dar ad ina candidata, ad in candidat, il pli grond sustegn pussaivel valan duas reglas fitg simplas:

  1. igl è da cumular la vusch. Vul dir: igl è da scriver si duas giadas il num da la candidata, dal candidat sin il cedel da la glista da la candidata, dal candidat.
  2. igl è da stritgar tut ils auters nums sin il cedel.

Da stritgar tut ils auters nums ha suandanta consequenza: la partida survegn bain las vuschs da partida - las vuschs las impurtantas per insumma gudagnar in sez en il parlament federal - contrahents da la candidata, dal candidat ch'ins vul sustegnair fermamain na survegnan però naginas vuschs.

La candidata preferida survegn uschia betg mo sustegn en cumparegliaziun cun las autras partidas, mobain era en cumparegliaziun cun la concurrenza en l'atgna partida.

Betg sustegnair ils partenaris da las colliaziuns da glista

Insatge ch'ins po forsa emblidar tar l'emplenir ora il cedel a moda strategica è, ch'ils partenaris en las colliaziuns da glistas èn era conccurents. Sch'ins scriva per exempel in num da la glista da la PBD sin la glista da la PLD - panaschescha pia - sche lura diminuesch'ins cun quella vusch la schanza da la PLD Grischuna da recaltgar il sez en il Cussegl naziunal. Tenor las ultimas retschertgas pudess ual quella «panaschascha» esser cuntraproductiva sch'ins vul ch'ina liberaldemocrata, in liberaldemocrat grischun giaia per la legislatura vegnenta a Berna.

Cun il pitschen tool quasut ins po guardar tge ch'i fiss da far, per dar il sustegn il pli grond pussaivel be ad in candidat.

Artitgels legids il pli savens