Tge fa Putin?
- El ha renfatschà al vest da planisar in'invasiun da la Russia. Tar la parada per il «Di da la victoria» ha Putin giustifitgà l'attatga sin l'Ucraina. La Russia haja stuì sa defender, damai ch'il vest saja vi da preparar in'invasiun en ses pajais, sco er en la Peninsla da la Crim.
- Putin ha era empermess als parents da schuldada ch'è morta en l'Ucraina sustegn material. Agid spezial duai dar per uffants schuldads crudads u blessads. Quels duain survegnir 10% dals plazs a las universitads statalas, senza examen da recepziun ed era las scolas militaras duain prender si quels uffants senza examens.
Avant las festivitads n'ha la dumonda «Tge fa Putin?» occupà betg mo ils servetschs da spiunadi ed experts, mabain è stada d'interess global. Differentas medias han rapportà che Wladimir Putin avess gugent annunzià ils 9 da matg ina victoria da l'armada russa en l'Ucraina ubain l'annexiun dal Donbass. Cunquai ch'ils cumbats sa tiran dentant pli fitg a la lunga che quintà, è quai pauc probabel. En Gronda Britannia è vegnì speculà che Putin proclameschia ina mobilisaziun generala per la Russia. Quai han las autoritads russas dentant dementì.
«Di da la victoria»
Introducì quest di da commemoraziun ha l'Uniun sovietica per celebrar la victoria sur la Germania sut Hitler ed ils nazis da la Segunda Guerra mundiala. En Russia vegn quest pli impurtant firà da l'onn festivà ils 9 da matg. Entant che quai era pli baud in di da silenzi e commemoraziun – ha Wladimir Putin cumenzà a demonstrar surtut la pussanza militara cun paradas pompusas a Moscau. Il president russ ha era midà il narrativ: Russas e Russ na duain betg sa regurdar dal temp dolurus, mabain esser loschas e loschs. Surtut era suenter la revoluziun oranscha en l'Ucraina en connex cun las elecziuns dal 2004, ha Putin cumenzà pir da dretg a demonstrar unitad.
Pump, parada e prominenza: La pli gronda parada militara ha Wladimir Putin instradà l'onn 2015 per la commemoraziun da 70 onns. En tut 27 schefs da stadi, sco per exempel Xi Jinping da la China, èn sa mussads a Moscau. Tscherts stadis dal vest èn dentant stads pli precauts be in onn suenter l'annexiun da la peninsla Crim. Uschia ha la Svizra tramess «be» ses ambassadur e la chanceliera tudestga Angela Merkel ha purtà il di suenter in tschupè a Moscau.
Il «vest» è in di pli baud: L'Ucraina festivescha il di da la victoria gia ils 8 da matg, ensemen cun blers pajais europeics sco la Franscha, la Tschechia e la Slovachia. En parts da l'Europa vegn quest di era numnà «di da la deliberaziun» – entant ch'ils Stadis Unids u il Canada discurran dal «VE-Day» (Victory in Europe Day). Il contract da capitulaziun è numnadamain vegnì suttascrit ils 8 da matg. Enconuschent è quai dentant vegnì per exempel a Moscau pir il proxim di e perquai vala là ils 9 da matg sco di da la victoria.
«Di d'Europa»
Ils 9 da matg vala dentant era sco naschientscha da l'Uniun Europeica: L'onn 1950 propona il minister da l'exteriur franzos Robert Schuman da stgaffir ina cuminanza europeica per charvun ed atschal. Cun liar ils interess economics tranter la Frantscha, la Germania, l'Italia, il Pajais Bass, la Belgia ed il Luxemburg vulevan ins augmentar la qualitad da vita e cunquai evitar ina proxima guerra.
Ozendi celebrescha l'Uniun Europeica surtut l'unitad e la pasch durant il cumenzament da matg. Quest onn stat surtut la giuventetgna en il focus cun numerusas occurrenza en l'entira UE. Dentant er la solidaritad cun l'Ucraina è tema tar festivitads en la citad da Guben-Gubin sin il cunfin tudestg-polac.
