Tar Marie Rose Deflorin èsi en emprima lingia stà il tschaffen vid la naiv e l'ir cun skis ch'han tratg ella da la Belgia en Svizra. Sco buobas han ella e sia sora gì duas giadas la pussaivladad da vegnir en Svizra cun skis, ina giada a Malögia e l'autra giada en il Melchtal (BE). Per omaduas saja però stà cler ch'il Grischun duai daventar lur nov dachasa.
Emprendissadi sco tgirunza per pudair ir cun skis
La dunna da 62 onns raquinta gugent dal cumenzament en Svizra. Ella na saja betg segira, mo forsa hajan ella e sia sora gia fatg l'emprendissadi da tgirunzas cun la finamira da pudair vegnir en Svizra ed uschia era d'ir cun skis. En quest sectur na saja numnadamain stà nagin problem da chattar ina plazza – era sco Belgias. Ellas sajan lura sa decididas per il spital da Cuira sco lieu da lavur.
Là ha Marie Rose Deflorin Van Eetvelde er emprendì d'enconuscher ses um, in scrinari da Mustér. El è vegnì a visitar ses frar ch'era medi en la partiziun nua che las duas soras belgias lavuravan. Be in onn pli tard suenter in u l'auter inscunter a Cuira è Marie Rose Deflorin lura ida ad abitar tar el a Mustér.
Scolasta da skis – in siemi va en vigur
A Mustér viva la mamma da duas figlias dapi passa 30 onns ses siemi. 15 onns è ella stada scolasta da skis, uss lavura ella en la stizun da sport da las pendicularas e maina er anc turists tras il vitg claustral.
... Ussa vegn ina Belgia e dat a nus scola da skis – Jau na sai betg, sch'els [uffants] eran uschè cuntents, ma jau, da mia vart, era uschè happy cun quai.
I saja in avantatg d'enconuscher tschella vart, saja quai sco scolasta da skis u sco guida da turists – ella sappia co ch'ils turists sa sentian e provia adina puspè da sa metter en la situaziun, cura ch'ella haja vis il vitg per l'emprima giada.
«Jau muss mia patria ... »
Ella mussia sia patria cura ch'ella mainia turists tras il vitg. Magari sajan las ragischs belgias però bain tema durant las guidas. Quai per exempel, sche la glieud dumondia suenter pervia da ses accent. Uschia sentia ella tuttina anc magari ch'i saja insaco ester ed emprendì, er sch'ella s'interesseschia fitg per l'istorgia e saja integrada fitg bain.
Ella provia lura er da far cumparegliaziuns tranter sia patria en Belgia e Mustér. Parallelas dettia quai pliras, uschia Marie Rose Deflorin, p. ex. la lingua. Il vlaams che vegnia discurrì en sia part d'origin da la Belgia saja en ina sumeglianta situaziun sco il rumantsch. Er els sajan ina minoritad che stoppia mintgatant defender lur lingua.
La lingua è il pli impurtant per l'integraziun
Ella haja vulì emprender rumantsch uschè spert sco pussaivel. La lingua saja il pli impurtant, er per vegnir en contact cun ils indigens.
Per far mias cumissiuns prendeva jau il dicziunari, scriveva si mes pleds e cun quels gieva jau en stizun.
I dependia uschè bler dad ins sez. Cun la lingua possian ins s'integrar. Tut il rest stoppian ins prender sco ch'i vegnia, e la finala saja quai gea l'atgna decisiun da vulair viver en in tschert lieu, uschia Marie Rose Deflorin.
Ella haja però era adina gì il cletg dad avair pliras amias a Mustér, er ellas oriundas da la Belgia. Uschia hajan ellas adina puspè la pussaivladad da discurrer en lur linguatg matern. Quai saja fitg bel e restia malgrà tut, quai che giaja il pli tgunsch, er sch'ins pensia ch'il rumantsch avess suenter passa 30 onns dad ir suenter tut da sez.
RR actualitad 12:00