Al cumainzamaint, cur cha’l Segner ho s-chaffieu l’umaun, ho’l do ad el la liberted da l’egna decisiun.
La liberted es pelvaira üna granda chosa, saja la liberted externa, saja quella interna – e da quist’ultima dependa üna granda part scu cha nus vulains gestir la vita persunela. As so cha l’exteriur es interactiv cun l’interiur – cha tuot es collio e taunt dapü es que necessari da chürer nossas decisiuns chi portan inevitabelmaing las consequenzas.
Cu giains nus intuorn cun la liberted da decisiun? Essans insomma consciaints dad avair quella?
Nus vains la liberted dals impissamaints, la liberted da gestir las pressiuns internas, ils giavüschs, ils pissers e las temmas. Nus pudains piglier decisiuns u sfügir a quellas, pudains avair pazienza u ans grittanter cul muond e cun nus stess.
Fains our da nossa liberted üna chadaina dal stuair, dicteda da convenziuns, d’adüs, da dependenzas, magari eir da malatia u essans consciaints cha as po per üna vouta u l’otra sortir dals automatissems? Pudains eir druver nossa liberted per esser surprendents, originels, autentics. L’unica indicaziun ed imsüra per nossa liberted es dad esser in cleras cha nun essans sulets sün quist muond e cha ün caracter amuraivel ed aviert a l’oter güda a la convivenza ed a la vita cumünaivla, sainza schmancher cha eir l’oter ho sia liberted.
Que füss bun da der ün sguard sün las consequenzas inevitablas chi haun noss impissamaints e taunt dapü noss agir. Quelo fo part dal saun inclet cun imprender dal passo, da las experienzas fattas cun la liberted. Ün iffaunt es per furtüna pü spontan, pü intuitiv e pass per pass imprenda eir el inua cha sia liberted ho limits. Trist es, scha da creschieu as cugnuoscha be auncha limits.
A l’umaun es concedieu la liberted da decisiun e per quelo füss ütil da’s piglier il temp ed il spazi per savair propi que cha vulains e que cha Dieu voul. Avair il temp per refletter, mediter e ponderer – ans der spazi cun ans cuir uras e dis sainza program. Pruver per üna vouta da na sguinchir a nus stess.
Insè eira l’intent da las religiuns da der quist temp e spazi – ma pürmemma as ho implieu quel cun doctrina, cumands e scumands, predgias da tuottas sorts e messas a l’infinit. Dumandains inavous al muond religius temp e spazi per inscuntrer propi a Dieu ed ils oters in nus.
Eau as giavüsch üna bella dumengia cun temp e spazi güst per giodair la liberted regaleda.