Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

500 onns refurmaziun «Sola Scriptura» – Refurmaziun sco mument clav per il rumantsch

Al cumenzament dal 16avel tschientaner eran ils texts scrits per gronda part en latin u en tudestg. I deva texts giuridics e religius. Per ils texts religius era il dretg da scriver els exclusivamain tar la baselgia catolica – fin ch'ils refurmaturs han refurmà er il pled.

Per derasar il pled da Dieu en lur interpretaziun tar la glieud simpla èn ils refurmaturs bainprest sa servì da l'instrument il pli da strusch pussaivel: La lingua quotidiana da la glieud e cun quai en las regiuns rumantschas il rumantsch.

Idiom flaivel dad oz sco lingua da pionier dad ina giada

L'emprim ch'ha insumma scrit en rumantsch ha fatg quai gia sco ch'i tutga – numnadamain en in'ovra monumentala: Il Samedrin Giachem Bifrun ha translatà il nov testament en puter.

Quai che fiss gia oz ina lavurada, era quella giada ina sfida anc bler pli gronda. I na deva nagin dicziunari, nagin sustegn, nagut auter che la persvasiun da vulair scriver uschia che la glieud chapeschia. En pli vegniva er gia Bifrun crititgà per scriver il pled da Dieu en ina «lingua manglusa» sco quai ch'il rumantsch valeva.

Debatta confessiunala ha dà anim al pled scrit

Er en l'Engiadina Bassa ha in refurmatur prendì enta maun la translaziun dal nov testament: Il 1562 ha Durich Chiampell publitgà sia traducziun en rumantsch da l'Engiadina Bassa.

Il 1719 ha la Surselva survegnì sia bibla ch'aveva num la «Bibla da Cuira» – tenor il lieu, nua ch'ella era vegnida stampada.

Anim al pled scrit rumantsch, dentant a l'agen

Dapertut en il Grischun vegniva interpretà, debattà e dispità davart la refurmaziun e sias ideas. Grazia a las prestaziuns da pioniers dals refurmaturs rumantschs, era quai pussaivel a mintgin e mintgina en sia lingua materna, en rumantsch.

Quai era dentant per mintga regiun in auter idiom. Ed uschia ha contribuì la refurmaziun betg mo a la creaziun da la lingua scritta rumantscha, ma er a sia diversificaziun en ils idioms.

RR actualitad 11:00+

Artitgels legids il pli savens