Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

L'archivar recumonda Habemus episcopum 1941 – 2007

Ozendi observan cartents e medias cun attenziun l’elecziun d’in nov uvestg – quai dapi l'elecziun da Wolfgang Haas 1988. Avant succediva quai en secretezza e quietezza. L'emprim material audiovisual davart in nov uvestg a Cuira datescha dal 1941. Ina retrospectiva dad otg decennis e 5 uvestgs.

Uvestg Christianus Caminada (1941-1962)

Naschì 1876 en ina famiglia purila lumneziana è el, sper la vocaziun ecclesiastica, daventà in grond perscrutader e promotur d’istorgia e cultura retica e rumantscha. Er ses esser modest, natiral e buntadaivel ha contribuì a la fitg gronda stima e simpatia ch’el giudeva en vasts circuls betg mo catolics.

La Schweizer Filmwochenschau ha rapportà da sia consecraziun ed installaziun 1941 sco successur dad uvestg Laurenz Matthias Vincenz . 21 onns pli tard dat ella perditga da la ordvart gronda participaziun a ses funeral ils 22 da schaner 1962.

Ils 9 da mars 1961 aveva Alfons Maissen anc registrà in raschieni cun Monsignur Caminada davart sia inclinaziun profunda per la perscrutaziun da l’ierta culturala retica e rumantscha. La registraziun è part dal relasch Alfons Maissen.

audio
Raschieni uvestg Chr. Caminada cun Alfons Maissen
ord RTR Audio dals 08.04.2019.
laschar ir. Durada: 25 minutas 34 Secundas.

Uvestg Johannes Vonderach (1962-1990)

Naschì 1916 ad Unterschächen (UR), studis ad Altdorf, Milaun, Cuira e Friburg. 1940 ordinà sacerdot. Entrà en l'administraziun episcopala 1946. 1952 vicari general e custodi. 1957 uvestg auxiliar dad uvestg Caminada cun dretg da successiun. L'investitura sco uvestg diocesan coincida cun la mort dad uvestg Caminada. Uvestg Vonderach ha partecipà al 2. Concil vatican (1962-1965). 1966 ha e convocà l'emprima sinoda diocesana e dà l'impuls a la Sinoda 72 naziunala. 1968 è vegnida erigida la Scol'auta teologica da Cuira.

La nominaziun da ses chancelier Wolfgang Haas ad uestg auxiliar (coadjutor) cun dretg da successiun, promovida da Johannes Vonderach, ha provocà il conflict en l'uvestgieu da Cuira dals onns 1990-97.

Documents audiovisuals cun l'uvestg Johannes Vonderach n'en betg numerus. Dal Téléjournal romand exista ina reportascha (senza tun) da la consecraziun sco uvestg l'onn 1957. 1971 porta il Balcun tort ina reportascha da la consecraziun festiva da la baselgia renovada a Curaglia. 1994 rapporta il Telesguard dal funeral dad uvestg Vonderach sin la Curt a Cuira.

Uvestg Wolfgang Haas (1990-1997)

Naschì 1948 a Vaduz. Studis a Friburg ed a Roma. Ordinà sacerdot 1974 a Cuira. Chancelier ed uffizial dal tribunal diocesan a Cuira. 1988 nominà dal Papa coadjutor e consecrà uvestg auxiliar a Cuira sin recumandaziun dad uvestg Vonderach. 1990 succedì a Johannes Vonderach sco uvestg diocesan.

Sias posiziuns conservativas en lingia cun Papa Gion Paul ils ll e decisiuns da persunal dispitaivlas han provocà numerusas protestas e malcuntentientscha aifer ed ordaifer sia diocesa. 1997 è Wolfgang Haas vegnì nominà archuvestg d'in nov creà archuvestgieu Vaduz.

Uvestg Amédée Grab (1998-2007)

Naschì 1930 a Turitg, creschì si a Genevra. Entrà en l'urden benedictin a Nossadunnaun. 1954 ordinà sacerdot. 1983 secretari da la conferenza svizra dals uvestgs. 1987 uvestg auxiliar da la diocesa Lausanne, Genevra e Friburg e 1995 uvestg diocesan. 1998 nominà uvestg diocesan a Cuira. 1998 - 2006 president da la conferenza dals uvestgs svizzers. Emerità 2007 cun 77 onns.

La persunalitad fina e ponderada dad uvestg Grab ha purtà in zic ruaus en la diocesa, era sche pretensiuns e dumondas fundamentalas davart il catolicissem en noss temp n'eran betg respundidas. Sia dumonda da pudair emeritar cun 75 onns è vegnida approvada da Papa Benedetg XVI pir suenter ina prolungaziun dad ulteriurs dus onns.

Uvestg Vitus Huonder (2007-2019)

Naschì 1942 a Trun. Studis a Nossadunnaun, Roma e Friburg. 1971 ordinà sacerdot dad uvestg Vonderach. Docent a Friburg e Cuira. 1976-1988 plevon a Kilchberg (ZH), Sachseln (OW) ed Egg (ZH). 1990 nominà dad uvestg Haas canoni a Cuira e vicari general per il Grischun, Glaruna ed il Principadi da Liechtenstein. 2007 elegì uvestg diocesan dal capitel catedral ed approvà da Papa Benedetg XVI.

L'uvestg Vitus Huonder ha stuì far frunt a bleras criticas durant ses episcopat. Per l'ina pervi da la maniera d'avair prendì posiziun envers genderissem, omosexualitad, adopziun d'uffants tras pèrs omosexuals ed abort. Per l'autra è il stil da communitgar savens be via in pledader u da na communitgar insumma betg vegnì recepì bain. Sco pli baud tar uvestg Grab ha Roma imponì ad el ina prolungaziun da dus onns avant la retratga.

Enturn Pasca 2019 vegn spetgà l'annunzia dal successur dad uvestg Huonder. Co l'elecziun da l'uvestg da Cuira sa splega declera curtamain il filmin qua sut.

video
Co l'uvestg da Cuira vegn elegì - Telefonin 17-12-2016
Or da L’archivar recumonda dals 17.12.2016.
laschar ir. Durada: 1 minuta 8 Secundas.

RR Archivar recumonda 11:40

Artitgels legids il pli savens