Il pli accentuà era tut quai durant il temp dals Scumbigls grischuns ed il represchentant il pli tipic per questa politica è il preditgant guerrier Gieri Genatsch u Güerg Jenatsch.
Sper ina skizza dal temp sa metta l'istoricher Adolf Collenberg als fastizs dal crimi scientific ch'ha lubì da sclerir l'identitad da l'um sepuli sut l'orgla en la catedrala da Cuira.