La scola da Segnas vegn serrada
Ils davos onns han bleras scolas stuì serrar lur portas en il Grischun. Surtut duas raschuns han manà a quest pass: la mancanza da scolars e scolaras e las fusiuns da vischnancas.
A Segnas, ina fracziun da Mustér, èsi stà l’onn 2001 uschè lunsch: la scola ha serrà sias portas. In anteriur scolast sa regorda en il Telesguard che la scola da Segnas aveva anc avant 50 onns passa 80 scolars e scolaras.
Jeu mass pli bugen vinavon a Segnas a scola.
La scola da Guarda resta vinavant averta
Pervia da mancanza da scolars è la scola a Guarda periclitada ils onns 80. La vischnanca fa grondas stentas per spendrar la scola. Stentas ch’han success. Sco il Telesguard rapporta il 1989 ha la scola pudì cuntinuar grazia a famiglias cun uffants ch’èn vegnidas si da la Bassa ad abitar a Guarda. Da l'autra vart ha l'integraziun linguistica da quels uffants purtà ulteriurs problems en la scola a Guarda.
Cun ils uffants che vegnan si da Turitg datti schon difficultads al cumenzament.
Las scolas da Morissen e Cumbel sut in tetg
Las duas vischnancas lumnezianas Cumbel e Morissen han fusiunà lur scolas primaras gia l’entschatta dals onns 70. L’onn 1987 vegnan las scolas da Cumbel e Morissen sut il medem tetg en la nova chasa da scola a Cuschnaus. Il Telesguard ha mussà ils motivs ch’han manà ad in center da scola communabel a Cuschnaus.
Il nov center da scola a Cuschnaus vegn a dar novs impuls sin il camp da la cultura e dal sport.
La scola da Samedan cun l’instrucziun bilingua
Ils scolars e las scolaras da Samedan discurran da chasa anora differentas linguas. La lingua sin via tranter els è il tudestg. Per promover la lingua indigena vegn instruì en scola rumantsch e tudestg a moda immersiva. Ils Cuntrasts da la Televisiun Rumantscha han fatg ina visita tar ils uffants a chasa ed era en scola.
La finamira è d’entschaiver ad uras cun il tudestg e cuntanscher en ils davos onns da scola ina bilinguitad rumantsch-tudestga.
La scola da Savognin vul introducir l’emna da 5 dis
Plaun a plaun è vegnì introducì en il mund da lavur l’emna da 5 dis. Auter tar las scolas. Là ha quai process durà pli ditg. En la scola da Savognin vegn discurrì il 1993 davart il pro e contra da l’emna da scola da 5 dis. Il Telesguard è s’infurmà tar magisters e scolars.
Ils creschids èn persvadids da l’emna da scola da 5 dis. Ma la decisiun sto vegnir tratga ord puntg da vista dals scolars.
La scola da Laax cun chapitschas cotschnas
In grond tema mintgamai a l’entschatta da l’onn da scola è la segirtad dals uffants sin via. L’onn 2005 èn vegnidas repartidas en l’entir Grischun chapitschas cotschnas als scolars da l’emprima classa. Il Telesguard ha filmà ils scolars da l’emprima classa da Laax cun lur chapitschas cotschnas sin lur viadi a scola.
Ils autos ston spitgar alla sdrema melna sch'jeu less ir sur via vi.
La situaziun dal rumantsch en scola
Il rumantsch è periclità e condemnà a la mort, uschia il tenor da "Nossa emissiun" dal Radio Rumantsch dal 1974. Co pon ins mantegnair e promover la quarta lingua naziunala? Co po il rumantsch vegnì promovì en las scolas? Quai era vegnì discutà cun ils inspecturs da scola da las differentas regiuns dal Grischun.
